Những kinh khẩn cầu Đức Mẹ
được các Kitô hữu ưa chuộng nhất
Trần Duy Nhiên sưu tầm
Trong các kinh dâng lên Đức Mẹ thì Kính Mừng luôn ở vị trí hàng đầu. Kinh này có một quá trình hình thành thật lâu trong lịch sử. Phần thứ nhất, gồm câu chào của Thiên Thần Gabriel (Kính Chào Đức Maria, đầy ân phúc, Đức Chúa Trời ở cùng bà) và của bà Êlisabeth (bà có phúc lạ hơn mọi người nữ), được nối kết thành một với nhau vào khoảng thế kỷ thứ IV, kèm với lời tung hô: Và Giêsu, con lòng bà gồm phúc lạ. Thế nhưng mãi đến thế kỷ thứ XVI (sách nguyện 1509) thì phần hai, nghĩa là phần xin chuyển cầu, mới mang hình thức giống như hiện nay. Kinh Kính Mừng dưới dạng hiện nay chỉ được chính thức truyền bá sau khi Đức Giáo Hoàng Piô V ban lệnh đổi sách nguyện (bréviaire) vào năm 1568.
Ngoài kinh Kính Mừng, ba kinh khác có một vị trí đặc biệt trong Giáo Hội Công Giáo, đó là kinh: Trông cậy, Lạy Nữ Vương và Hãy Nhớ. Bản dịch Việt ngữ của ba kinh này đã có hằng trăm nay, và được Hàng Giáo Phẩm Việt Nam qui điển hóa hơn 80 năm rồi. Các thừa sai và ông cha ta đã chuyển ngữ bằng một ngôn từ bình dân nhưng đi thẳng vào lòng người, và giờ đây mỗi lời trong các kinh ấy chứa chất một mảng đức tin của mỗi Kitô hữu Việt Nam. Tuy nhiên, vì ngôn ngữ chuyển biến cùng lịch sử, nên có những chữ những câu rất quen thuộc ngày xưa bỗng trở nên tối nghĩa đối với một người Việt Nam ngày nay. Vì thế, trong bài sưu tầm này chúng tôi sẽ dịch sát mặt chữ ba kinh ấy, để khi đối chiếu với lời kinh mình đọc hằng ngày, người Giáo Dân vẫn nắm rõ chính xác ý nghĩa của những gì mà niềm tin Giáo Hội đã đặt vào đấy. Đồng thời, chúng tôi cũng ghi lại nguyên tác để cho các bậc cao niên trở lại với những âm sắc êm đềm của thời mà phụng vụ còn được cử hành bằng tiếng La tinh.
1. Kinh Trông cậy (Sub Tuum Praesidium)
Có lẽ là kinh xưa nhất. Kinh này hẳn là đã được Kitô hữu sử dụng từ thế kỷ thứ III. Một bản kinh ghi trên giấy papyrus Aicập đã được khám phá vào năm 1917. Điều này chứng tỏ rằng các Kitô hữu tiên khởi đã chạy đến cùng Đức Mẹ trong tư cách là “Mẹ Chúa Trời”.
Có lẽ là kinh xưa nhất. Kinh này hẳn là đã được Kitô hữu sử dụng từ thế kỷ thứ III. Một bản kinh ghi trên giấy papyrus Aicập đã được khám phá vào năm 1917. Điều này chứng tỏ rằng các Kitô hữu tiên khởi đã chạy đến cùng Đức Mẹ trong tư cách là “Mẹ Chúa Trời”.
Nguyên gốc
● Sub tuum praesidium confugimus, sancta Dei Genitrix. Nostra deprecationes ne despicias in necessitatibus, sed a periculis cunctis libera nos semper, Virgo gloriosa et benedicta.
Bản dịch sát mặt chữ
● Kính lạy Mẹ Thiên Chúa, chúng con chạy đến nhờ Mẹ chở che. Xin Mẹ đừng chê lời chúng con kêu cầu trong khi bị thử thách, nhưng luôn cứu giúp chúng con khỏi mọi hiểm nguy. Ôi, Đức Nữ Đồng Trinh quang vinh và phúc ân.
Bản dịch chính thức
● Chúng con trông cậy rất thánh Đức Mẹ Chúa Trời. Xin chớ chê, chớ bỏ lời chúng con nguyện, trong cơn gian nan thiếu thốn, Đức Nữ Đồng Trinh hiển vinh sáng láng, hằng chữa chúng con (cho) khỏi (mọi) sự dữ. (Amen)
2. Kinh Lạy Nữ Vương (Salve, Regina).
Kinh này do Đức Cha Adhémar soạn thảo năm 1096 để dùng cho cuộc thánh chiến lần thứ nhất. Sau này các tu sĩ Xi-tô đã phổ biến ra. Truyền thống cho rằng Thánh Bernard thành Clairvaux đã thêm ba lời nguyện sau cùng. Và các đan sĩ vừa hát kết thúc kinh này, vừa bái quì ba lần, trước khi rời nhà nguyện sau giờ kinh tối. Tập quán này được các đan viện giữ gìn nhiều thế kỷ.
Kinh này do Đức Cha Adhémar soạn thảo năm 1096 để dùng cho cuộc thánh chiến lần thứ nhất. Sau này các tu sĩ Xi-tô đã phổ biến ra. Truyền thống cho rằng Thánh Bernard thành Clairvaux đã thêm ba lời nguyện sau cùng. Và các đan sĩ vừa hát kết thúc kinh này, vừa bái quì ba lần, trước khi rời nhà nguyện sau giờ kinh tối. Tập quán này được các đan viện giữ gìn nhiều thế kỷ.
Nguyên gốc
● Salve, Regina, mater misericordiae : vita, dulcedo et spes nostra, salve. Ad te clamamus, exsules filii Evae. Ad te suspiramus, gementes et flentes in hac lacrimarum valle. Eia ergo, advocata nostra, illos tuos misericordes oculos ad nos converte. Et Iesum, benedictum fructum ventris tui, nobis post hoc exsilium ostende. O clemens, o pia, o dulcis Virgo Maria!
Bản dịch sát mặt chữ
● Kính chào Nữ Vương, Mẹ nhân lành: sự sống, sự dịu dàng và niềm hy vọng của chúng con, xin kính chào. Chúng con là những người con Êvà bị lưu đày, chúng con kêu van lên Mẹ. Chúng con khẩn nài Mẹ, rên síết và khóc lóc trong thung lũng nước mắt này. Vì vậy, lạy Đấng bàu chữa chúng con, xin hướng đôi mắt nhân lành của Mẹ đến chúng con. Và xin cho chúng con thấy Chúa Giêsu, hoa quả chúc phúc của lòng Mẹ, sau thời gian lưu đày này. Ôi Đức Nữ Đồng Trinh nhân hậu, hiền lành, dịu dàng!
Bản dịch chính thức
● Lạy Nữ Vương, Mẹ nhân lành, làm cho chúng con đặng sống, đặng vui, đặng cậy, thân lạy Mẹ. Chúng con, con cháu Êvà ở chốn khách đày, kêu đến cùng Bà. Chúng con, ở nơi khóc lóc than thở, kêu khẩn Bà thương. Hỡi ôi, Bà là Chủ Bàu chúng con, xin ghé mắt thương xem chúng con. Đến sau khỏi đày, xin cho chúng con được thấy Đức Chúa Giêsu, con lòng Bà gồm phúc lạ. Ôi khoan thay, nhân thay, dịu thay, thánh Maria trọn đời đồng trinh. (Amen)
3. Kinh Hãy Nhớ (Memorare),
Kinh này thường được gọi là Kinh thánh Bernard, nghĩa là của thánh Bernard de Clairvaux (1090-1153), linh mục tiến sĩ Hội Thánh. Tuy nhiên thánh nhân không phải là người soạn ra kinh này. Kinh này chỉ xuất hiện vào thế kỷ thứ XVII, do một người trùng tên với thánh Bernard truyền bá, đó là linh mục đan sĩ Claude Bernard (1588 -1641). Cha Claude Bernard, được mệnh danh là vị “linh mục khó nghèo”. Ngài tận tậm tận lực rao giảng và giúp đỡ cho những tù nhân chịu án tử hình. Ngài hoàn toàn phó thác công việc của mình cho Đức Mẹ, nên ngài thường xuyên dùng kinh ‘Hãy Nhớ’ trong khi thi hành sứ mạng rao giảng; nhờ đó mà rất nhiều phạm nhân đã ăn năn thống hối. Thế nhưng kinh này lại cũng không do cha Claude Bernard soạn thảo, mà chính ngài đã sử dụng một đoạn trích từ một kinh khác dài hơn, đã được Hội Thánh sử dụng từ thế kỷ XV; đó là kinh: Ad sanctitatis tuae pedes, dulcissima Virgo Maria (Lạy Đức Nữ Đồng Trinh rất nhơn từ, con sấp mình dưới chân rất thánh của Mẹ...).
Kinh này thường được gọi là Kinh thánh Bernard, nghĩa là của thánh Bernard de Clairvaux (1090-1153), linh mục tiến sĩ Hội Thánh. Tuy nhiên thánh nhân không phải là người soạn ra kinh này. Kinh này chỉ xuất hiện vào thế kỷ thứ XVII, do một người trùng tên với thánh Bernard truyền bá, đó là linh mục đan sĩ Claude Bernard (1588 -1641). Cha Claude Bernard, được mệnh danh là vị “linh mục khó nghèo”. Ngài tận tậm tận lực rao giảng và giúp đỡ cho những tù nhân chịu án tử hình. Ngài hoàn toàn phó thác công việc của mình cho Đức Mẹ, nên ngài thường xuyên dùng kinh ‘Hãy Nhớ’ trong khi thi hành sứ mạng rao giảng; nhờ đó mà rất nhiều phạm nhân đã ăn năn thống hối. Thế nhưng kinh này lại cũng không do cha Claude Bernard soạn thảo, mà chính ngài đã sử dụng một đoạn trích từ một kinh khác dài hơn, đã được Hội Thánh sử dụng từ thế kỷ XV; đó là kinh: Ad sanctitatis tuae pedes, dulcissima Virgo Maria (Lạy Đức Nữ Đồng Trinh rất nhơn từ, con sấp mình dưới chân rất thánh của Mẹ...).
Nguyên gốc
● Memorare, o piissima Virgo Maria, non esse auditum a saeculo, quemquam ad tua currentem praesidia, tua implorantem auxilia, tua petentem suffragia, esse dereclitum. Ego, tali animatus confidentia, ad te, Virgo virginum, Mater curro, ad te venio, coram te gemens peccator assisto. Noli, Mater Verbi, verba mea despicere, sed audi, propitia, et exaudi. Amen
Bản dịch sát mặt chữ
● Xin hãy nhớ, ôi Đức Nữ Đồng Trinh Maria rất nhơn từ, rằng qua bao nhiêu đời không hề nghe có người nào chạy đến với sự che chở của Mẹ, khẩn nài sự giúp đỡ của Mẹ, xin sự bảo vệ của Mẹ, mà lại bị từ chối. Vì thế, được thôi thúc bởi lòng trông cậy đó, con chạy đến với Mẹ, là Nữ Đồng Trinh trên mọi kẻ đồng trinh, là Mẹ, con đến với Mẹ, hết lòng rên van sự trợ giúp của Mẹ đối với con là kẻ có tội. Lạy Mẹ Ngôi Lời, xin đừng khinh chê lời con, nhưng xin lắng nghe, với lòng ưu ái, và nhậm lời. Amen
Bản dịch chính thức
● Lạy Đức Nữ Đồng Trinh (Lạy Mẹ) Maria là Mẹ rất nhơn từ, xin hãy nhớ, xưa nay chưa từng nghe có người nào chạy đến cùng Đức Mẹ, xin bàu chữa cứu giúp mà Đức Mẹ từ bỏ, chẳng nhậm lời. Nhân vì sự ấy, con lấy lòng trông cậy, than van, chạy đến sấp mình xuống dưói chân Đức Mẹ, là Nữ Đồng Trinh trên hết các kẻ đồng trinh. Xin Đức Mẹ đoái đến con là kẻ tội lỗi. Lạy Mẹ, là Mẹ Chúa Cứu Thế, xin chớ bỏ lời con cầu xin, một rủ lòng thương mà nhậm lời con cùng. Amen
Trần Duy Nhiên sưu tầm
